Küresel ısınma, dünya üzerindeki buzulların erimesine neden olan en büyük tehditlerden biri. Bu süreç, yalnızca deniz düzeylerinin yükselmesiyle kalmayıp, tıpkı vakitte ekosistem istikrarlarını, su kaynaklarını ve iklim döngülerini de derinden etkiliyor.
Buzullar, gezegenimizin iklim istikrarında kıymetli bir rol oynarken, erime oranlarının artması, sera gazı emisyonlarının süratle yükseldiği bir devirde, gelecekteki iklim senaryolarını belgisiz hale getiriyor. Antarktika ve Grönland üzere büyük buz katmanlarının kaybı, okyanus akıntılarını ve hava şartlarını etkileyerek, dünya genelinde felaket senaryolarının kapısını aralıyor. Bu bağlamda, buzulların erimesi, yalnızca çevresel değil, tıpkı vakitte toplumsal ve ekonomik sonuçları olan karmaşık bir sorun olarak da öne çıkıyor.
Son yıllarda ise bilim insanları, Antarktika’daki ‘Thwaites Buzulu’nun beklenenden çok daha süratli eridiğini ortaya koyarak, dünya genelinde deniz düzeylerinin önemli halde yükselmesine yol açabilecek bir durumu gözler önüne serdi. Thwaites, çoklukla ‘kıyamet buzulu’ olarak isimlendiriliyor ve bu buzulun çöküşü, hem ekosistemler hem de insan toplulukları üzerinde yıkıcı sonuçlar ortaya çıkarabilir!
BUZULUN MEVCUT DURUMU KORKUTUYOR! SADECE SU DÜZEYİNİ YÜKSELTMEKLE KALMAYACAK
İngiliz Antarktika Araştırmaları’ndan (BAS) ve Memleketler arası Thwaites Buzul İşbirliği (ITGC) kapsamında çalışan bilim insanları, buzulun durumunu pahalandırmak maksadıyla su altı robotları kullanarak ayrıntılı ölçümler gerçekleştirdi. Bu datalar, Thwaites Buzulu’nun Batı Antarktika Buz Tabakası’nın büyük bir kısmıyla birlikte 23’üncü yüzyıla kadar büsbütün kaybolabileceğini gösteriyor.
Mevcut araştırmalar, Thwaites’in erime suratının 1990’lardan 2010’lara kadar iki katından fazla arttığını ortaya koydu. Özellikle Amundsen Denizi, global deniz düzeyindeki yıllık artışın yüzde sekizini oluşturarak dikkat çekiyor.
Thwaites’in yaklaşık 120 kilometre çapında olduğu ve 4 bin metreye kadar kalınlığa ulaştığı göz önüne alındığında, buzulun çöküşü, deniz düzeylerini 65 santimetre kadar yükseltebilir. Bu durum, Bangladeş üzere alçak kıyı bölgeleri ile Miami ve Londra üzere büyük kentlerde yaşayan milyonlarca insanı tehdit ediyor. Bilim insanları, Thwaites Buzulu’nun çöküşünün, sadece su düzeyini yükseltmekle kalmayıp, tıpkı vakitte iklim sistemindeki öbür istikrar ögelerini da etkileyebileceği konusunda uyarıyor.
İngiliz Antarktika Araştırmaları’ndan (BAS) deniz jeofiziği uzmanı Dr. Rob Larter, bu durumun iklim değişikliğiyle ilgili kaygıları artırdığını belirtti. Dr. Larter, “Henüz büyük ölçekli modellere dahil edilemeyecek kadar güzel çalışılmamış olan, yakın tarihli çalışmalarda ortaya çıkarılan ek süreçlerin, gerilemenin daha erken hızlanmasına neden olabileceği istikametinde telaşlar var” dedi. Ayrıyeten Dr. Larter, Thwaites Buzulu’nun 80 yıldan uzun müddettir geri çekildiğini ve son 30 yılda bu geri çekilmenin kıymetli ölçüde hızlandığını vurgulayarak, “Bulgularımız bunun daha da süratli halde devam edeceğini gösteriyor” sözlerini kullandı.
BUZULUN ÇÖKÜŞÜNÜN ARDINDAKİ ETKENLER NELER?
Buzulun çöküşünün ardındaki en önemli etkenlerden biri, okyanusun süratle ısınması… Okyanus sıcaklıklarının artması, buzulun iç kısımlarının deniz düzeyinden iki kilometreden fazla aşağıda bulunması ve kıyıdaki buzul tabanının sığ olması, Thwaites’i son derece kararsız hale getiriyor.
Araştırmalar, sıcak deniz suyunun buzulun derin çatlaklarına sızarak erimeyi hızlandırdığını gösteriyor. Bu süreç, 1940’larda meydana gelen güçlü bir El Nino olayıyla başlamış olabilir. Thwaites’in zayıf yapısı, okyanus akıntılarının ve rüzgârların değişen tertipleri ile birleştiğinde, buzulun çöküşünü hızlandıran bir domino tesiri yaratıyor.
Bu süreç, sadece Thwaites Buzulu ile sonlu kalmayıp, etrafındaki öteki buzullar üzerinde de benzeri tesirlere neden olabilir. Örneğin, Thwaites’in çöküşü, Batı Antarktika Buz Tabakası’nın öbür kısımlarını de etkileyerek, global deniz düzeyindeki artışı daha da artırabilir.
UZMANLAR UYARIYOR: DENİZ DÜZEYLERİNİ 3,3 METREYE KADAR YÜKSELTEBİLİR
Uzmanlar, Thwaites’in çöküşüyle birlikte Batı Antarktika Buz Tabakası’nın da büyük bir çöküş yaşama ihtimalinin yüksek olduğunu öngörüyor. Bu durumda, deniz düzeylerinin 3,3 metreye kadar yükselebileceği düşünülüyor. Bu yükseklik, kıyı bölgelerinde büyük yıkımlara yol açabilir. Yalnızca fizikî alanların kaybı değil, birebir vakitte milyonlarca insanın hayat alanlarının da tehlikeye girmesi kelam konusu. Hasebiyle, buzulun çöküşü, toplumsal ve ekonomik yapıyı da tehdit ediyor.
Araştırmacılar, buzulun çöküşü sürecinin nasıl daha düzgün yönetilebileceği konusunda çeşitli stratejiler geliştirmeye çalışıyor. Sera gazı emisyonlarının azaltılması için acil tedbirler alınması gerektiği vurgulanıyor. Bilim insanları, iklim değişikliğiyle çaba için sürdürülebilir tahlillerin hayata geçirilmesi gerektiğini savunuyor. Lakin bu müdahalelerin tesiri vakit alacak ve geri çekilmenin ana itici gücü olan sıcak su akışının denetim edilmesi sıkıntı bir süreç olarak karşımıza çıkıyor.
Ayrıca, buzulun çöküşü ile birlikte deniz düzeyindeki artışın neden olacağı sellere karşı hazırlıklı olunması gerektiği söz ediliyor. Kıyı kentlerinin, muhtemel felaketlere karşı dayanıklılıklarını artırmaları ve altyapılarını güçlendirmeleri kıymet arz ediyor.
Uluslararası Thwaites Buzul İşbirliği’nin (ITGC) ABD bilim koordinatörü ve Colorado Üniversitesi’nden buzul bilimci Dr. Ted Scambos, “En son bilgisayar modellerinin 22’nci yüzyıl boyunca hızlanarak devam edecek buz kaybını öngörmesi ve 23’üncü yüzyılda Batı Antarktika Buz Tabakası’nın geniş çaplı bir çöküşüne yol açması telaş verici” biçiminde konuştu.
BİLİMSEL İŞBİRLİĞİ VE GELECEK ÇALIŞMALAR
Thwaites Buzulu üzerinde yapılan araştırmalar, memleketler arası işbirliğinin değerini de bir kere daha gözler önüne seriyor. Bilim insanları, buzulun durumu hakkında daha yeterli bir anlayış geliştirmek için farklı ülkelerden gelen uzmanlarla ortak çalışmalar yürütüyor.
Bu araştırmalar, yalnızca Thwaites Buzulu’nu değil, tıpkı vakitte Antarktika’nın başka bölgelerindeki buzulların durumunu da kapsıyor. Örneğin, NASA’nın uzaydan elde ettiği datalar, buzulların erimesiyle ilgili daha geniş bir perspektif sunmakta ve dünya genelindeki iklim değişikliği ile ilgili daha fazla bilgi sağlıyor.
Araştırmacılar, iklim değişikliği ile ilgili daha yanlışsız modeller geliştirmek için, Antarktika’daki buzulların okyanus ve atmosferle etkileşimlerini incelemeye devam ediyor. Bu gayretler, gelecekteki deniz düzeyi yükselmesi ve iklim değişikliği ile çaba stratejileri için kritik kıymete sahip.
New York Post’un “Doomsday glacier headed for collapse sooner than expected, triggering deadly sea level rise” ile Metro.co.uk’un “Antarctica’s ‘doomsday’ glacier on the verge of collapse, experts warn” başlıklı haberlerinden derlenmiştir.
Fotoğraflar: Alamy, iStock