Jüpiter’in devasa fırtınası Büyük Kırmızı Leke’nin belli aralıklarla genişleyip büzüştüğü ortaya çıktı. Bilim insanları mana veremedikleri bu müşahede karşısında şaşkına döndü.
19. yüzyıldan beri gözlemlenen Büyük Kırmızı Leke, Dünya’yı yutabilecak kadar geniş bir antisiklon fırtına.
300 YILDIR DEVAM EDİYOR!
15 bin kilometreye yakın bir genişliği olduğu varsayım edilen hava olayının, ne kadar eskiye dayandığı tam olarak bilinmiyor fakat en az 300 yıldır devam ettiği düşünülüyor.
Uzaktan hiç değişmiyormuş üzere görünen Büyük Kırmızı Leke’nin en azından onlarca yıldır küçüldüğü biliniyor.
Ancak fırtınanın, gezegen etrafında yol alırken 90 günlük döngüler içinde büzüşüp genişlediğini tespit eden bilim insanları şaşkına döndü.
The Planetary Science Journal isimli hakemli mecmuada 9 Ekim Çarşamba günü yayımlanan çalışmayı yürüten araştırmacılar, NASA’nın Hubble Uzay Teleskobu’nun çektiği Büyük Kırmızı Leke manzaralarını inceledi.
Aralık 2023 ila Mart 2023’te alınan kayıtlar, fırtınanın sıkılıp genişleyen bir “stres topu” üzere davrandığını gösterdi.
Makalenin başyazarı Amy Simon, Büyük Kırmızı Leke’nin boyutunda bu türlü bir salınım görmeyi beklemediklerini söyleyerek “Çok şaşırdık” diyor. NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Simon şu sözleri kullanıyor:
Hubble’ın yüksek çözünürlüğü sayesinde Büyük Kırmızı Leke’nin bir sıkışıp bir genişlerken bu sırada daha süratli yahut yavaş hareket ettiğini katiyen söyleyebiliriz.
NEDENİ HALA BİLİNMİYOR
Çalışmada yer almayan gezegen bilimci James O’Donoghue, bu davranışı sümüklüböceklerin hareketine benzetiyor.
Araştırmayı yürüten takım fırtınanın bu 90 günlük salınımında en büyük haline ulaştığı vakit çekirdeğinin en parlak halini aldığını da kaydetti.
Kaliforniya Üniversitesi Berkeley yerleşkesinden ve çalışmanın müelliflerinden Mike Wong, “Büyük Kırmızı Leke hızlanıp yavaşlarken, kuzey ve güneyindeki rüzgarlı hava akımlarına karşı baskı yapıyor” diyerek ekliyor:
Ortasında çok fazla gereç olan bir sandviçte ekmek dilimlerinin dışa hakikat dönmeye zorlanmasına benziyor.
Bilim insanları Büyük Kırmızı Leke’deki bu tuhaf büzüşüp genişlemeye neyin yol açtığını şimdi bilmiyor. Ekip, fırtınanın boyutunun muhtemelen bir noktada sabit bir hal alacağını kestirim ediyor lakin bunu doğrulamak için daha fazla dataya gereksinim var.
James Webb Uzay Teleskobu’yla fırtınayı incelemeyi planlayan Simon, içindeki rüzgarların suratının da değişip değişmediğini bulmayı umuyor.