Babam Şükrü Özkök’ü 13 Mart 2000 sabahı kaybettik.
O sabah bulduğum birinci uçakla İzmir’e gidip, konuta girdiğimde babamın naaşı hala hayatını kaybettiği divanda yatıyordu.
Üstü örtülüydü ve hiç açamadım.
Babamı daima hayatta bana “Ertuğrul” diye seslendiği, buzdolabında benim için daima hazır tuttuğu kalamarları çıkarırkenki haliyle hatırlamak istedim.
Masada duran cüzdandan çıkan iki kupür
Cüzdanı yandaki küçük sehpanın üzerinde duruyordu.
Açıp baktım…
Çok az ölçüde kağıt para ve gazeteden kesilmiş iki kupür vardı…
Biri benim Öztürk Serengil üzerine yazdığım bir yazıydı…
Çocukluğumun Kahramanlar Mahallesinde onun sinemalarında “yeşşe” diye seslenişini anlatan bir yazıydı.
Babam onu kesip saklamıştı.
Babamın cüzdanından bir de Güneri Bey’in yazısı çıktı
Cüzdandan bir de Güneri Cıvaoğlu’nun bir yazısı çıktı.
Onun Atatürk üzerine yazdığı bir yazıydı.
Rahmetli babam Adnan Menderes hayranı bir Bulgaristan göçmeniydi.
Ailemizin, annem dahil bütün üyeleri sonradan Ecevit’e oy verirken, o daima sağ liberal kanısına sadık kaldı.
Sonradan Demirel’e ve Turgut Özal’a oy verdi…
Babamın benden istediği son şey bir portreydi
Babamın benden istediği son şey hoş bir Atatürk portresiydi…
Cüzdanından çıkan Atatürk yazısını okurken başımı çevirip babamın üstü örtülü naaşına baktım.
Başını dayadığı duvarın üzerinde ona gönderdiğim Atatürk portresi asılı duruyordu.
Cüzdanını koyduğu masanın üzerinde ise konutumuzun çocukluğumdan beri hatırladığım Kuran’ı duruyordu.
Öleceğini hissetmiş ve annemden Kuran okumasını istemişti.
Salı sabahı Güneri Bey’in mevt haberini aldığımda aklıma gelen birinci şey bu oldu.
Buna ona söylediğimde yüzüne o kadar hoş bir memnunluk sözü oturmuştu ki…
Daha geçen haftaya kadar bunu daima anlattı bana…
Güneri Cıvaoğlu ve Ertuğrul Özkök
Sağcı babamın gizlice hayran olduğu solcu iki gazeteci
Güneri Bey beni tanımadan çok evvel ben onu tanıdım.
Hacettepe Üniversitesi öğretim üyeliği yıllarımda okuduğum 4 gazeten birinin genel yayın yönetmeni ve başyazarıydı…
Sol eğilimli genç bir öğretim üyesiydim.
Hürriyet, Cumhuriyet, Milliyet ve Tercüman gazetelerini okurdum.
Tercüman gazetesinin görüşlerine çok karşıt bir fikir yapısına sahiptim ama Güneri Bey ve Nazlı Ilıcak’ı çok takdir ederdim.
Rahmetli babam sağ niyetli bir insandı lakin İlhanSelçukve Çetin Altan’ın yazılanın kapalı hayranıydı.
Bense sol kanıdaydım ama Güneri Bey ve Nazlı Ilacak’ın yazılanını ilgiyle okurdum.
Bir de MHP’nin yayın organı Hergün gezetesinin yazarı Taha Akyol’u…
Frankfurt uçağında kulağıma dedi ki: Burada bir şey yeme, inince yiyeceğiz
Güneri Bey’le birinci hatıram, 1987 yahut 88 yılına ait…
O vakitler Türk gazetecilerinin ne hayatında ne hayalinde A330 üzere bir refakatte seyahat vardı.
Hürriyet’in Ankara temsilcisiydim. Devrin Başbakanı Turgut Özal’ın Washington ziyaretini izlemek üzere galiba Lufthansa ile Frankfurt üzerinden aktarmalı gitmiştik.
Özal diğer bir tarifeli uçakla gitmişti.
Dönüşte Güneri Bey’le birlikte dönmüştük.
Hafıza defterimde kalan birinci imaj, sabah saat 7 sularında Frankfurt Havaalanı’na inişimizle başlamıştı.
Ben yeni bir gazeteciydim ve ikinci kere Özal’ın bir dış gezisini takip ediyordum.
O seyahatte Cumhuriyet’ten Sedat Ergin ve Sabah’tan Güneri Cıvaoğlu’nun çok yardımı olmuştu.
Tecrübesizliğimin ve acemiliğimin boşluklarını onlar doldurmuştu.
Sabah Frankfurt’a inmeden evvel kahvaltı getirmişlerdi.
Güneri Bey kulağıma eğilip, “Bunları yeme, Frankfurt’ta daha hoş bir kahvaltı yaparız” demişti.
Beni Caviar House’a götürüp bir şişe şampanya ısmarlıyor
Frankfurt’ta beni aldı ve doğruca üzerinde “Caviar House” yahut ona misal bir şey yazan bir bara götürdü.
Sonra bir şişe şampanya ısmarladı.
Ve ortaya bir havyar tabağı ile somon füme tabağı getirtti…
Birden paniğe kapıldım.
Cebimde gelenlerin yarısını ödeyecek param yoktu.
Hürriyet’ten aldığım harcırahın bunu karşılaması mümkün değildi.
Gözlerimdeki tereddüdü fark edince bana çok şık bir şey söylüyor
Gözlerimdeki tereddüdü fark edince, bir gülümsemeyle, “Sen daha şimdi başlardasın. Hürriyet’te yükseleceksin. Birkaç yıl sonra sen de bana ısmarlarsın” dedi.
Üç yıl sonra Hürriyet’in genel yayın yönetmeniydim.
Özellikle Aydın Doğan Hürriyet’i aldıktan sonra o sabahın karşılığın Güneri Bey’e ziyadesiyle ödedim.
Ama hafıza defterimde benim ödediklerim değil, hep Güneri Bey’in o şık jesti kaldı.
İlkler daha kalıcıdır.
Herkesin bana Babıali’de en fazla 3 ay verdiği günler
Güneri Bey’in bendeki yeri çok özel…
Basın bölümüne geldiğimde birçok gazeteci benim 3 ay içinde gideceğim üzerine argümana giriyordu.
O güç vakitlerimde bana içten dayanak veren, moralimi, direnme gücümü yükselten üç beş beşerden biriydi.
Sabah’taki yazılarıyla gazeteciliğe getirdiği yeni üslup, yeni içerik ve renkli ferdî anlatımı çok seviyordum.
Bir de onu bizim jenerasyon gazeteciler için bir tür sendika başkanı olarak görüyordum.
Çünkü o biz gazetecilere durmadan şunu anlatıyordu:
“Gazetecilik bizim mesleğimiz. Lakin mesleğimizin dışında da uygun yaşamamız gereken bir hayat var ve bunu ıskalamamalıyız…”
Pazar yazılarımı topladığım kitaba, onun bu tavsiyesinden esinlenerek “Arta Kalan Zamanda” ismini koymuştum.
O bizim “Arta kalan vakitlerimizin büyük koçuydu…”
O nedenle kimse benden Güneri Bey için tarafsız bir yazı beklememeli.
Yapamam o denli bir şey.
Anlatacaklarım “Benim Güneri Bey’im…”
Zaten yalnızca sevdiğim insanları, sevdiğim kitapları, sevdiğim sinemaları, müzikleri yazdım hayatım boyunca…
Beğenmediğim kitap yahut sinema yahut insan için yapabileceğim tek tenkit o hususta yazmamak oldu daima.
Ama Güneri Bey’i kime anlatabilirim?
Bugünkü jenerasyonlara anlatmam hiç kolay değil.
Çünkü o “basın döneminin” gazetecisi ve insanıydı.
Yani dijital periyodun ve yeni medyanın insanı olamadı.
45 yaşındaki Oray Eğin’in ve 77 yaşındaki benim gözümle Güneri Bey
Onu basın devrinin beşerlerine anlatmak da kolay değil.
Çünkü o devir için de iki Güneri Cıvaoğlu var.
Biri benim tanıdığım…
Öteki dün Oray Eğin’in yazdığı Güneri Cıvaoğlu…
Oray 45 yaşında…
Bense 77…
Arada en az 2 kuşak var.
30’lu yaşlarımda Abdi İpekçi’yi ben yazsaydım ne derdim
Dün Oray’ın yazdığı yazıyı dikkatle okudum.
Kendi kendime “30’lu yaşlarımda Abdi İpekçi’yi yazsaydım tahminen de daha eleştirel formda yazardım” dedim.
Bugün yazsam çok farklı olur…
Güneri Bey, gazetecilerin az para kazandığı devirlerin genel yayın yönetmeniydi.
Sadece yazma üslubundaki çok başarılı hikayecilikle değil, yazdığı hayatı yaşama biçimiyle de farkını çok erken devirde koymuş gazeteciydi.
Güneri Cıvaoğlu
Onun hakkında yazdığı “Sakıncasız” piyesi için Uğur Mumcu’ya ne dedim
Anglosaksonların “Ne de olsa farklı olmak adaba aykırıdır” kuralının işlediği devirlerdi onlar.
Farklı olmanın bir bedeli vardı ve o bedel Güneri Bey’e ziyadesiyle ödettirildi.
En ağırı da, Uğur Mumcu’nun onun gazeteciliğini ve idaresini eleştirmek için yazdığı “Sakıncasız ” piyesiydi.
Onun Ankara’daki birinci gösterimine katılmıştım.
Uğur Mumcu birinci perde ortasında “Nasıl buldun?” diye sorduğunda “Hiç beğenmedim” demiştim.
Benim için birinci işaret o piyesin hiç tutmamasıydı.
Türk basınında yeni bir periyot başlıyordu ve bu “benim de dönemim” olabilirdi.
Ama o yıllar benim için de birinci “liboş”, “dönek”, “Özköşk” lakaplarının gazete köşelerinde görünmeye başladığı yıllardı.
Ne var ki 1990’lar Türkiye’de yepisyeni bir gazeteciliğin doğduğu yıllar oldu.
İlk gördüğümde Oray Eğin benim için ne demişti?
Oray Eğin, Güneri Bey için “patron gazetecisi” diyor.
Oray Eğin’in Hürriyet’in kafesinde bir öğlen saatinde ekspressomu içerken bembeyaz bir elbise içinde gelip, masamın başına dikilerek söylediği şu kelamı hatırladım:
“Ben köşe müellifi olmak istiyorum…”
“Neden?” diye sorduğumda şu karşılığı vermişti:
“Çünkü bükün köşe müellifleri dinozor ve ben bu dinozor köşe muharrirlerinin hepsini devirmek istiyorum…”
Sonra bu sözleri bir köşe müellifine söylediğini hatırlayıp devam etmişti:
“Siz de bir köşe yazarısınız ancak sizi pazar yazılarınız kurtarıyor…”
Liboş, dönek, Özköşk üzere nitelenmelere alışıktın ancak hayatımda birinci kere biri bana “dinozor” diyordu…
Oysa mesleğimin başlarında sayılırdım, Çok ciddiye aldım, hiç unutmadım o sözü…
Bugün geriye baktığımda “patron genel yayın yönetmeni olmak” ne demektir çok daha düzgün değerlendirebilecek bir durumdaydım.
Savaş sonrası gazetecilerin yarattığı bir işveren efsanesi
Oray Eğin işveren müellifi olmanın çok güç bir şey olduğunu kabul ediyor.
Evet, sıkıntı bir iştir.
Ama o devrin asıl zorluğu işverenlere karşı değil, birlikte çalıştığımız gazetecilere ve onların egolarına karşıydı.
Bizler İkinci Dünya Savaşı’nda 8 sonra gelen demokrasi ve özgürlük periyodunda, işverenler değil, gazeteciler tarafından oluşturulmuş bir zihniyet dünyasında çalıştık.
Gazeteciler daima şöyle düşündü:
“Patronlar parayı versin, işimize karışmasın, gazeteyi biz yaparız.”
21’inci yüzyılın başına kadar bu zihniyet işledi.
Ama bu yüzyılın başında gelen popülist dalgada güçlü popülist önderler şunun farkına vardı:
Gazetecileri hapise atmak yerine, işverenin üzerine vergicileri salıp, 3-4 milyar dolar haksız vergi cezaları yazarsak işimiz çok daha kolaylaşır.
Yeni bir soğuk savaş başlamıştı ve bu yeni otoriter tertip çok tesirli bir halde çalışmaya başladı.
Bugün artık işveren gazetecisi değil, iktidarın işvereninin gazetecisi
Bugün artık genel direktörleri “patron gazetecisi” değil, “iktidarın işvereninin gazetecileri” haline geldi.
Yani bugünün ölçüleri ile Güneri Bey’i değerlendirirken, şunu kabul etmeliyiz.
En azından gazete işverenlerini zora sokmadan gazeteleri çıkarmaya ve gazetecileri müdafaayı başardı.
Bugünün sayısı binleri çok geçen işsiz gazetecilerin Güneri Bey’i değerlendirirken bu özelliğini de dikkate almaları gerektiğini düşünüyorum.
O, José Ortega y Gasset’in tanım ettiği toplumsal agoranın seçkin gazetecisiydi
Renkli bir insandı Güneri Bey…
Hayatı, yaşama biçimi, etrafında yarattığı aura, giysi stili, gittiği yerlerde gördüğü ilgi ile fakat iki tıp tesir yaratabilirdi.
Büyük bir kesimde hasetlik…
Küçük bir kesimde gıpta…
Ben daima ikincilerden oldum.
Benim için o José Ortega y Gasset’in 20’nci yüzyılda tanım ettiği seçkin gazeteci profilinin eşsiz bir örneğiydi.
Yani kamu meydanında elini kolunu sallaya sallaya gezen bir aristokrat…
Dikkat edin, “halk ortasından dolaşan” demiyorum.
Kamu meydanında dolaşan gazeteci.
Bir toplumsal agorada yani…
Geçen kasımda hekimi “3 ay ömrün kaldı” demişti
Geçen kasım ayında hekimi ona “3 aylık ömrün kaldı” demişti.
Bunu anlattığı çok az sayıda yakınından biriydim.
En son geçen ay telefonda, şunu söyledi.
“Doktorum bugün ‘Eksik kalmış işlerin varsa tamamla dedi. Bir ayım kalmış…”
Afallayıp kaldım.
“Ama ben hiç o denli hissetmiyorum” diye devam etti.
Beni teselli etmek için mi bu türlü dedi, yoksa hakikaten o denli mi hissediyordu bilmiyorum.
Böyle hislerin empatisi olamaz…
On gün evvel piyano önünde müziğe eşlik ediyordu
Öyle yaşamaya devam etti. Beni şaşırtan bir direniş ve olağanlıkla sürdürdü hayatını.
Daha geçen haftanın sonunda Cengiz Yalçın’ın konutunda Hüsamettin Özkan ve Mustafa Özkan’la ne kadar hoş şaraplar içtiğini anlattı.
Cengiz Yalçın’ın misafirperverliği ve bonkörlüğü üzerine sohbet ettik.
Piyanist Eylül Ergül dün Instagram’da Güneri Cıvaoğlu ile birlikte müzik söylerken çekilmiş bir görüntüsünü paylaştı.
Altına da şu yazmış:
“Daha 10 gün önceydi…”
Güneri Cıvaoğlu
Son vakitlerde güya birbirimizden kaçtık
Paris’e son gittiğimizde onun istediği yerlerde fotoğrafını çekmiştim.
Bunlardan biri Shakespeare & Çompany isimli kitapçının önündeydi.
Son vakitlerde sık sık yurt dışına gittim.
Hep görüşmek için randevulaştık ancak son anda ya onun bir tedavisi çıktı ya benim yurt dışı gezim…
Yıllar uzunluğu hoşluk ve estetik üzerine konuşmuştuk.
Ölümünün gerisinden artık düşünüyorum da…
Galiba son günlerinde ya o benden kaçtı…
Belki de ben ondan…
Belki de babam üzere onu da daima o itinalı, güzel adam olarak hatırlamak istedim.
Bazıları için Güneri Abi’ydi.
Benim için ise hep Güneri Bey olarak kaldı.
Ve o denli gitti bu dünyadan…
Kamu meydanında dolaşan olağanüstü bir aristokrat olarak…