Brian Owens*
New Brunswick ve Nova Scotia’yı birbirine bağlayan bir alçak bataklık şeridi olan Chignecto Isthmus, Kanada’da deniz düzeyindeki yükselişe karşı en savunmasız bölgelerden biri olabilir. Sadece 21 kilometre genişliğindeki eyaletler ortası kara şeridi, güneybatı kanadında Fundy Körfezi’nin meşhur devasa gelgitlerince dövülüyor.
New Brunswick’e bağlı Sackville kasabasında, kara şeridinin batı ucunda bulunan Mount Allison Üniversitesi’nden kıyı jeomorfoloğu Jeff Ollerhead, birinci olarak 1600’lerde inşa edilen bir toprak hendek ağınca korunan ‘bentlerin zirve noktalarının, ilkbahardaki yüksek gelgitlerde, su yüzeyinden sadece biraz daha yüksekte kaldığını’ söyledi. Ollerhead, “Eğer büyük bir fırtına yaşanırsa, sular bentleri aşacaktır” dedi.
HESABA KATILMAYAN TEHLİKELER
Bilim insanları ve toplum, deniz düzeyindeki yükselişten dolayı korkuya kapıldığında, çoklukla toplulukların ne vakit ve nerede kalıcı biçimde sular altında kalacağı sorununa odaklanır. Ne var ki yükselen denizlerin yollardan ve öbür hayati kıymete sahip altyapıdan kopmak üzere çok daha fazla insanı çok daha erken bir vakitte etkileyecek farklı bir sonucu daha var. Maryland Üniversitesi’nden inşaat mühendisi Allison Reilly, bunun, toplumun neredeyse hiç dikkate almadığı bir tehdit olduğunu belirtti.
Sele karşı savunmasız durumdaki Chignecto kara şeridi, nelerin tehlikede olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Bununla birlikte, kâfi düzeydeki bentlerin arkasına gizlenen pek çok hayati altyapı ağı da var: Trans-Kanada Karayolu, Kanada Ulusal Demiryolu sınırı, çoklu elektrik iletim sınırları, fiber optik kablolar, rüzgar gücü çiftliği ve tarım toprakları.
KESİNTİLER GİTGİDE DAHA YAYGIN HALE GELİYOR
Chignecto kara şeridinin yakın gelecekte baştan sona sular altında kalması pek olası görünmese de -bu, New Brunswick ile Nova Scotia ortasındaki ilişkiyi koparacak çok makûs bir sonuç olur – fırtınayla temaslı sellerin neden olduğu kesintiler gitgide daha yaygın hale geliyor. Bu, tıbbi hizmete ulaşmak, Nova Scotia’nın Halifax kentindeki memleketler arası havaalanına erişmek, hatta alışveriş yapmak gayesiyle kara şeridini sık sık kullanan Ollerhead halkı için makûs bir haber. Daha geniş ölçekte baktığımızda ise karayolu ya da demiryolu çizgisinin süreksiz mühletle su altında kalması, bölgenin en kıymetli ekonomik lokomotifi olan Halifax Limanı’ndaki işleyişi sekteye uğratabilir.
SELLER: HEM DAHA YAYGIN, HEM DAHA SIK
Yayınlanan yeni bir makalede, Reilly ve meslektaşları, mahsur kalma tehdidinin yaygınlığını ve sıklığını gözler önüne serdi. Reilly ve meslektaşları, insanların sıkça yolları su altında bırakan gelgitleri hesaba katmak için seyahatlerini ve iş programlarını ayarlamak zorunda olduğu Maryland’in doğu kıyısında yürüttüğü araştırmadan yola çıkarak, deniz düzeyindeki bir metre yükselişle birlikte, ABD’nin kıyı kesitinde sular altında kalacak olandan iki kat daha fazla insanın tecride maruz kalacağını hesapladı.
“Yaşamını deniz düzeyinden [üç metre] yüksekte sürdüren insanların meskenlerinde bir sorun yaşanmayabilir” diyen araştırmacı, “Yine de bu durum, rahatlıkla markete gidebilecekleri manasına gelmiyor” tabirlerini kullandı.
RİSKİN DÜŞÜK OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN BÖLGELER DAHA SAVUNMASIZ
Deniz düzeyindeki yükseliş çoğunlukla uzak geleceğe dair bir sorun olarak algılansa da Reilly, insanların çok daha erken bir gelecekte izolasyona maruz kalacağını vurguladı. Reilly, “Bunu kendi hayat süremiz içinde görmemiz ziyadesiyle muhtemel” öngörüsünde bulundu.
Allison Reilly, daha da berbat olan şeyin, şu anda deniz düzeyinde yükseliş riskinin düşük olduğu zannedilen pek çok bölgenin, bir izolasyon durumunda birden teğe çok daha savunmasız bir hale gelmesi olduğunu lisana getirdi.
Planlamacılar alçak düzeydeki Florida’nın önemli biçimde sular altında kalacağını bilse de yüksek kayalık kıyılara sahip Maine’in genel manada düşük risk altında olduğu düşünülür. Buna rağmen, Reilly ve meslektaşlarının gerçekleştirdiği araştırma, Maine eyaletindeki kıyı yerleşimlerinde ve ırmak vadilerinde yaşayan toplulukların, sel kaynaklı bir tecride maruz kalma olayına karşı savunmasız olduğunu ortaya koydu.
‘İKLİM GÖÇÜNE HAZIRLANMAK ZORUNDAYIZ’
Reilly, hem inşa ettiğimiz yerleşimler ve muhafazalar açısından hem de beşerler deniz düzeyindeki yükseliş yüzünden hayat kalitesinin çok fazla düştüğü bölgelerden ayrılırken onları bekleyen iklim göçmenleri dalgasına hazırlanma sürecimiz açısından, yükselen denizlerden kaynaklanan bu çok daha hızlı tesirin daha geniş bir planlama sürecinin kesimi haline gelmesi gerektiğini belirtti. Bunun üzere bir planlama, New Brunswick ve Nova Scotia eyalet hükümetlerinin bentleri yükseltme ya da yenileriyle değiştirme doğrultusunda çeşitli planları gözden geçirdiği Chignecto Isthmus’ta hayata geçiriliyor.
Ollerhead’e kalırsa bu iş gerektiği kadar erken başlamayacak. “Nova Scotia’nın bir ada haline gelmesi için deniz düzeyinin çok fazla yükselmesi gerekiyor; öte yandan büyük ulaşım irtibatlarını günler, haftalar ya da aylar boyunca kesintiye uğratan bir fırtınayla karşı karşıya kalabilirsiniz” diyen Ollerhead, “Bunun ne vakit yaşanacağını öngörmek neredeyse imkansız lakin en nihayetinde yaşanacak” öngörüsünde bulundu.
*Bilim müellifi ve editör
Yazının özgünü Hakai Magazine sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)